گیربکس خودرو چیست؟

گیربکس چیست؟

سیستم خودروها برای ایجاد کنش حرکت به دو عنصر تولیدکننده نیرو و انتقال‌دهنده نیرو نیاز دارد. در خودروهای امروزی موتور یا پیشرانه، عنصر تولیدکننده نیرو است و گیر بکس نقش انتقال‌دهنده نیرو را بازی می‌کند. گیر بکس یا همان جعبه‌دنده، سیستمی متشکل از چند بخش است که عمل انتقال نیرو توسط این بخش‌ها، به شکل منسجم و گروهی صورت می‌پذیرد. کلاچ، جعبه‌دنده و دیفرانسیل سه بخش اصلی این سیستم هستند و می‌توان جعبه‌دنده را مهم‌ترین عضو این سیستم در نظر گرفت. در ادامه این مطلب بنا داریم تا به گیربکس خودرو بپردازیم و انواع گیر بکس در خودروها را مورد بررسی قرار دهیم؛ بنابراین، اگر شما نیز علاقه‌مندید تا در این رابطه اطلاعاتی را به دست آورید، تا پایان این مطلب همراه ما باشید.

گیر بکس چه وظایفی در خودرو دارد؟

در هنگام رانندگی، سرعت خودرو می‌بایست طبق شرایط لحظه‌ای تغییر کند و راننده باید بتواند بر اساس شرایط جاده، خودرو و سرنشینان سرعت خودرو خود را تعیین کند. تعیین سرعت خودرو در هر لحظه توسط گیر بکس انجام می‌شود. گشتاور تولیدی پیشرانه خودرو توسط گیر بکس به چرخ‌ها منتقل می‌شود و راننده می‌تواند با استفاده از حالت‌های مختلف جعبه‌دنده، خودرو را به سرعت مدنظر خود برساند. با این تفاسیر می‌توان ایجاد شرایط لازم برای حرکت خودرو و کنترل سرعت خودرو را مهم‌ترین وظایف گیربکس یا جعبه دنده دانست. از دیگر وظایف این سیستم می‌توان به پیشگیری از سرعت‌های ناخواسته، تنظیم جهت حرکت خودرو و کارکردن موتور بدون حرکت خودرو اشاره کرد.

پیشگیری از سرعت‌های ناخواسته:

ممکن است در برخی از شرایط رانندگی، خودرو در حالت سراشیبی یا سربالایی قرار بگیرد، در چنین شرایطی راننده می‌تواند به کمک جعبه‌دنده، خودرو را کنترل کند و از ایجاد حرکت و سرعت ناخواسته جلوگیری به عمل آورد.

کارکردن موتور بدون حرکت خودرو:

گاهی اوقات نیازمند آن هستیم که پیشرانه بدون اینکه خودرو در حال حرکت باشد، فعالیت کند. در چنین شرایطی می‌توان با استفاده از گیربکس، عمل انتقال نیرو به محورها را متوقف کرد و شرایط مدنظر را به وجود آورد. اغلب اوقات برای تشخیص ایراد در موتور و سایر قطعات خودرو و تعمیر آنها به ایجاد چنین وضعیتی نیاز داریم.

تنظیم جهت حرکت خودرو:

امکان تغییر جهت حرکت خودرو به عقب یا جلو با استفاده از جعبه‌دنده فراهم شده است.

اجزاء تشکیل‌دهنده سیستم جعبه‌دنده

• پوسته گیربکس
• محور کلاچ
• محور زیر
• محور اصلی
• یاتاقان یا بیرینگ گیر بکس
• دسته دنده
• میل ماهک
• ماهک
• کشویی دنده
• دنده برنجی
• کاسه نمد یا عایق نشت
• چرخ‌دنده‌های گیر بکس

انواع گیر بکس

در صنعت خودرو امروزی، خودروها با چند نوع گیر بکس مختلف تولید و به بازار عرضه می‌شوند و هر فرد می‌تواند متناسب با نیازها و بودجه اقتصادی خود، اقدام به خرید خودرو با گیر بکس مدنظر کند. گیر بکس دستی، گیر بکس اتوماتیک یا خودکار و گیر بکس نیمه‌خودکار، سه نوع گیر بکسی هستند که در خودروهای تولید روز به کار می‌روند. در خودروهایی که گیر بکس دستی بر روی آنها تعبیه شده است، راننده می‌بایست با استفاده از دسته دنده، عملکرد این قطعه را کنترل کند؛ اما در خودروهایی که از گیربکس اتوماتیک بهره می‌گیرند، فرایند تغییر دنده به شکل اتوماتیک و توسط خودرو صورت می‌پذیرد و نیازی به دخالت راننده در این امر وجود نخواهد داشت.

گیر بکس دستی

در خودروهایی که گیر بکس دستی در آنها تعبیه شده، راننده می‌بایست با فشردن پدال، کلاچ را با موتور درگیر کند و با استفاده از دسته دنده تغییر دنده را انجام دهد. با وجود اینکه استفاده از گیر بکس دستی در رانندگی‌های طولانی‌مدت شاید کمی خسته‌کننده باشد؛ اما بسیاری از افراد همچنان استفاده از گیربکس دستی را به گیر بکس اتوماتیک ترجیح می‌دهند. امروزه شرکت‌‌های تولیدکننده خودرو گیر بکس‌های دستی را به‌صورت 4، 5 یا 6 سرعته طراحی و به بازار عرضه می‌کنند. گیر بکس‌های ترتیبی (غیر سنکرونیزه) و گیر بکس‌های غیرترتیبی (سنکرونیزه)، انواع گیر بکس ‌های دستی را تشکیل می‌دهند.

گیر بکس اتوماتیک

استفاده از جعبه‌دنده اتوماتیک در برخی از خودروها باعث شده تا رانندگی بسیار ساده‌تر شود و تنها با فشردن پدال‌های گاز و ترمز، خود را به حرکت درآید و کنترل شود. انواع گیربکس‌های اتوماتیک به شرح زیر است.

• گیر بکس‌های خودکار سیاره‌ای (AT)
• گیر بکس‌های AMT
• گیر بکس‌های پیوسته متغیر یا CVT
• گیر بکس‌های DCT یا دوکلاچه

گیر بکس‌های نیمه خودکار

در حالت کلی، جعبه ‌دنده نیمه‌خودکار عملکردی مشابه با جعبه‌ دنده اتوماتیک دارد؛ اما این امکان را برای راننده فراهم کرده است که بتواند به طور دلخواه دنده را کم یا زیاد کند. معمولاً در گیر بکس‌های نیمه‌خودکار، تعویض دنده توسط شیفترهای مخصوصی که در پشت غربیلک فرمان تعبیه شده‌اند، صورت می‌پذیرد. انواع گیربکس‌های نیمه‌خودکار عبارت‌اند از: گیر بکس‌های تیپ ترونیک، گیر بکس‌های تیپ ترونیک S و گیر بکس‌های شیفت ترونیک.

منبع : mersadcar.com